De toekomst van scholenbouw is industrieel: sneller, flexibeler en toekomstbestendig
Gemeente Amsterdam kiest voor prefab schoolgebouwen met oog voor kwaliteit
In heel Nederland staan gemeenten voor een enorme scholenbouwopgave. Alleen al in Amsterdam zijn de komende jaren duizenden schoolgebouwen toe aan vervanging of renovatie. Tegelijkertijd groeit de vraag naar schoolgebouwen in nieuwe wijken. De traditionele bouwmethoden zijn echter traag, duur en kwetsbaar door materiaalschaarste en personeelstekort. Daarom kiest de gemeente voor een nieuwe aanpak: industrieel bouwen met gestandaardiseerde, flexibele en toekomstbestendige oplossingen.
Met het Innovatiepartnerschap Scholenbouw (IPS) zet Amsterdam een grote stap richting industriele schoolgebouwen. In dit initiatief werken drie consortia van architecten, constructeurs en leveranciers samen aan een bouwconcept van schoolgebouwen. Architectenbureaus zoals OMA, Berger Barnett en RU+PA zijn betrokken bij het ontwikkelen van ontwerpen die snel gebouwd kunnen worden, zonder in te leveren op kwaliteit of functionaliteit.
De veranderende rol van de architect
Volgens Emeritus hoogleraar Thijs Asselbergs, die in opdracht van de gemeente een notitie schreef, is deze verandering noodzakelijk. In zijn notitie Waarom meer industriële scholenbouw stelt hij dat architecten hun traditionele rol moeten herzien. De tijd van volledige ontwerpvrijheid is voorbij, maar dat hoeft geen beperking te zijn. Om de kwaliteit te waarborgen, is het cruciaal dat ruimtelijke kwaliteitskaders worden ontwikkeld, waarvoor de expertise van architecten onmisbaar is. Asselbergs pleit daarom voor de opkomst van de systeemarchitect: een ontwerper die binnen industriële bouwkaders juist meerwaarde weet te creëren.
“"Industriële bouw leidt tot een nieuwe architectuur. Architecten kunnen niet aan de zijlijn blijven staan."
Een goed voorbeeld hiervan is The Natural Pavilion van DP6 op de Floriade 2022, opgebouwd uit herbruikbare houten componenten. Dit laat zien dat ook in industriële bouwvormen volop ruimte is voor creativiteit, circulariteit en hoogwaardige architectonische kwaliteit.
Nieuwbouw versus renovatie: een bewuste keuze
Hoewel het IPS zich nu primair richt op nieuwbouw, erkent Asselbergs dat renovatie minstens zo belangrijk is. Toch is alleen renoveren niet voldoende om de groeiende vraag aan te kunnen. Hij benadrukt dat nieuwe, flexibele en op hergebruik gerichte schoolgebouwen essentieel zijn voor de toekomst. Want als we nu geen duurzame keuzes maken, staan we over twintig of dertig jaar voor exact hetzelfde probleem.
Samenwerking als sleutel
De sleutel tot succes om ligt volgens Asselbergs in de vroege samenwerking tussen opdrachtgevers, architecten, bouwers en leveranciers. Zo ontstaat een nieuwe generatie die in staat is toekomstbestendige, kwalitatieve en efficiënt gebouwde scholen te realiseren.
Bronnen:
de Architect - 22 april 2025
Notitie Waarom meer industriele scholenbouw - 13 maart 2025
Foto's:
OMA
Scagliola Brakkee
